Yılbaşı’nda umut ve mutluluğu simgeleyen Kokina çiçeğinin serüveni, İstanbul’daki Roman ailelerinin ormanda aylarını geçirdikleri seyahatle başlıyor.
Çekmeköy Nişantepe Mahallesi’nde yaşayan Balık ailesi de bu ailelerden biri. Balık ailesi dedelerinden miras kalan bu işi devam ettirerek hem geçimini sağlıyor hem de kültürel bedellerini yaşatmaya devam ediyor.
Samsun, Kastamonu, Sinop üzere vilayetlerin ormanlarından “gıcır” dedikleri kırmızı çiçekleri ekim ayında toplamaya başlayan aile, kasım ayında ise İstanbul’un ormanlarından yeşil dikenli kısımları topluyor.
Aralık ayında kırmızı çiçekleri ve yeşil kolları, kendi meskenlerinde bin bir emekle buluşturan Balık ailesi, dilekleri gerçekleştirdiğine inanılan bu çiçeği Türkiye’nin her yerine ulaştırmak için çabalıyor.
BİRÇOK TEHLİKEYLE KARŞILAŞIYORLAR
Balık ailesinin üyeleri, dikenli bitki olduğu için yapılışı çok meşakkatli olan bu çiçeklerin kuvvetli seyahatini anlattı.
Atalarından miras işi sürdürmeye çalıştıklarını belirten 49 yaşındaki İsmail Balık,
Balık, “Biz ormanlarda bunları toplamak için geziyoruz lakin bir yandan da ormanı temizliyoruz. Bu sene Karadeniz bölgesinde vardı, izinlerimizi alıp ormanda çadır kuruyoruz. Kokinayı bu türlü devam ettiriyoruz. Çok fazla emek var ancak bu emeğin karşılığını alamıyoruz.” dedi.
“HERKESE UĞUR GETİRİYOR BİZE GETİRMİYOR”
Yaklaşık 3 ay boyunca kokina için gayret sarf ettiklerini kaydeden Sevda Balık da “Ekmek paramız için uğraşıyoruz ancak uğraştığımıza değmiyor. O kadar günümüzü, işimizi bunun için ayırıyoruz. Bir ay kırmızıları, bir ay dikeni topluyoruz, bir ay da üstüne bağlıyoruz. Bunun için de burada tek tek uğraşıyoruz.” sözünü kullandı.
Balık, vakit zaman yemek, mesken işi yapacak hatta çocuklarına ayıracak vakit bile bulamadıklarını vurgulayarak, “Bunlar herkese uğur getiriyor ancak bize uğur getirmiyor. Yeniden de bu zanaatı çıkaran eskilerden Allah bin defa razı olsun. Güzel berbat ekmeğimizi alıyoruz. Biz bir tek toplu parayı bunlarda görüyoruz. Bir de bu türlü Sevgililer Günü, Anneler Günü geldiğinde öbür çiçeklerden alıyoruz.” diye konuştu.
Kokina imalinin da sırları olduğunu kaydeden Balık, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bir kolun üstüne, iki tane topak koyup bağlıyoruz. Bir demetinde 6 tane olması lazım. 5 ve 7 olmuyor ya 8 olacak ya 6. Daima çift sayı, zira uğur getiriyormuş. Mesela en çok da konutu olmayanlar bunu meskeninde bir sene tutuyor. Bir senede şayet bu çiçek kararmazsa onun dilediği oluyor. Lakin çiçek üstünde karardığı vakit dileği olmuyormuş. Bunlar neredeyse bir sene dayanıyor. Suya koyduğunda çabuk çürüyor. Susuz bırakınca da bir sene meskeninde kalıyor, diledikleri oluyor. Sahiden alanlara uğur getiriyor ancak yapanlara getirmiyor.”
Balık, “gıcır” dedikleri kırmızı çiçekleri birbirine bağlarken de herkes için düzgün dileklerde bulunduğunu söyleyerek, emeklerinin karşılığını alabilmek için de daima dua ettiklerini, yeni yıldan sıhhat ve huzur beklediğini söyledi.
“İNSANLARI YARA BERE İÇİNDE BIRAKIYOR”
Kokinayı Türkiye’de yapan çok az kişi olduğunu söyleyen 31 yaşındaki Tolga Balık ise bu işi yapanlara hürmet gösterilmesi gerektiğini belirtti.
Toplanmasından, bağlanmasına kadar geçen müddette birçok kişinin de ziyan gördüğünü kaydeden Balık, dedi.
Tolga Balık, aylık işlerde çalışmadıklarını ve en kıymetli geçim kaynaklarının bu iş olduğunu belirterek, işi yapmak isteyen komşularına da yardımcı olduklarını söyledi.
Gıcırların bilinmedik ormanlardan toplandığını lisana getiren Balık, oradaki eserlerin daha uzun müddet sağlam olduğunu anlattı.
Balık, sipariş üzerine çalıştıklarını tabir ederek, “Bunları demet haline getiriyoruz ve siparişler üzerine de 50’li balya yaparak gönderiyoruz. Çiçekçi dükkanları buna çok ilgi gösteriyor. Onlara vermeye çalışıyoruz.” dedi.
“GEÇİMLERİNİ BU İŞTEN SAĞLIYORLAR”
Kokina bağlamaya 6 yaşındayken ailesine yardım etmek için başladığını kaydeden 30 yaşındaki Baht Balık da bu işten geçimlerini sağladıklarını ve çok sıkıntı bir iş olduğunu vurguladı.
Balık, “Ellerimizin halini görüyorsunuz. Çoluk çocuğumuz rezil oluyor, ziyan oluyor. Ama bu emeğimizin karşılığını maddi olarak alamıyoruz, manevi olarak da çok yoruluyoruz. Sahiden kolay bir iş değil. Bu çiçekle mesken aldıklarına inanıyorlar. Genelde uğur getiriyormuş. Baht getiriyormuş, evvelden beri inanılan bir şey. Biz ne kadar hakikat bilemeyiz.” tabirine yer verdi.
Bunun bir gelenek haline geldiğini belirten Balık, “Bu işe geçim kaynağı diye bakıyoruz. Olan bizim meskenlere, emeğimize oluyor diyebilirim. Zira geriye pisliği, dikenleri kalıyor. Temizlemesi çok güç ancak bir biçimde ekmek parası deyip her şeye göz yumabiliyoruz.” dedi.